De laatste tsaar van Rusland

Nicolaas II Aleksandrovitsj; [Nikolaj II Aleksandrovitsj [1] (Tsarskoje Selo, 18 mei 1868 – Jekaterinenburg, 17 juli 1918) was de laatste tsaar (keizer) van het Russische Rijk en de laatste heerser van de Romanov-dynastie (1613-1917).

Regeringsperiode
Alexander III heeft geen hoge dunk gehad van de intellectuele capaciteiten van zijn zoon en heeft hem zoveel mogelijk buiten alle regeringsactiviteiten gelaten. Hij sterft echter op betrekkelijk jonge leeftijd, en dan moet de 25-jarige Nicolaas hem opvolgen zonder ooit enige bestuurservaring te hebben opgedaan. Zijn kroning vindt eind mei 1896 plaats in de Oespenski-kathedraal van Moskou.

Nicolaas, wiens rijk 17% van het landoppervlakte van de wereld beslaat, voelt zich verplicht de autocratische principes van zijn vader hoog te houden, maar hij is een veel zwakkere persoonlijkheid. Hij heeft het geluk tweemaal terzijde te worden gestaan door ministers met buitengewone capaciteiten, Sergej Witte (minister van financiën van 1892-1903) en Pjotr Stolypin (premier van 1906-1911), die veel gedaan hebben voor de economische ontwikkeling van Rusland, maar hij steunt hen niet consequent, omdat hij van mening is dat zij afbreuk doen aan zijn autocratische macht. Maar zonder de aanwezigheid van dergelijke sterke ministers wordt hij gemakkelijk de speelbal van gunstelingen van verdacht allooi.

De enige zoon van Nicolaas en Alexandra, troonopvolger Aleksej, lijdt aan hemofilie, een erfelijke bloedziekte waarvoor men geen genezing kan vinden. Daarom haalt de familie de monnik en sinistere wonderdoener Grigori Raspoetin in huis die al snel een grote invloed op vooral de tsarina krijgt. Dit wekt bij de invloedrijke adel veel verzet en Raspoetin wordt dan ook uiteindelijk in december 1916 vermoord door een aantal Russische edellieden.

Nicolaas is veel gelegen aan het behoud van de vrede in Europa. Hij is een van de initiatiefnemers tot de Vredesconferentie van Den Haag van 1899, die zal leiden tot de oprichting van het Permanent Hof van Arbitrage.

Het einde van een imperium
Tijdens zijn autocratische regime raakt Nicolaas II in twee oorlogen verzeild, beide malen met rampzalige gevolgen. De eerste, de Russisch-Japanse Oorlog, wordt in 1905 de aanleiding voor een revolutie. De tsaar wordt hierdoor gedwongen de instelling van een soort parlement, de Doema, te accepteren.

De tweede oorlog waarin de tsaar zich begeeft is de Eerste Wereldoorlog. Op 24 februari 1917, in een tijd van bittere armoede na drie jaar oorlog, barre oorlogswinters en miljoenen slachtoffers, begint in Moskou een spontane volksopstand, die het begin is van de eerste fase van de Russische Revolutie. Hoewel de tsaristische garde tot dan toe elke opstand heeft neergeslagen, gebeurt dat deze keer niet. Integendeel, soldaten van de garde schieten hun eigen officieren neer en doen met de opstand mee. Een week later, op 2 maart, doet Nicolaas II gedwongen afstand van de troon ten gunste van zijn broer, Michaël II, en wordt naar Jekaterinenburg verbannen.

In de nacht van 16 juli op 17 juli 1918, als het contra-revolutionaire leger van Koltsjak op het punt staat om Jekaterinenburg te veroveren, wordt de hele tsarenfamilie, vader, moeder en vijf kinderen, geëxecuteerd op bevel van de lokale Sovjet. De lijken worden grotendeels verbrand en daarna in een mijnschacht gegooid. Hier bevindt zich nu het klooster van de heilige koninklijke martelaren.

Pas na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie krijgen de Romanovs een vorm van eerherstel; in 1998 worden de stoffelijke overschotten van Nicolaas II, zijn vrouw en drie van zijn kinderen herbegraven in Sint-Petersburg. Botresten die in 2007 door archeologen zijn gevonden in de omgeving van Jekaterinenburg, blijken na DNA-onderzoek afkomstig te zijn van de twee overige kinderen. Het gaat om troonopvolger Aleksej en zijn zus Maria, maakt gouverneur Rossel van de oblast Sverdlovsk in april 2008 bekend.[2]. Het verhaal over de ontsnapping van Aleksej en Maria kan daarmee definitief naar de prullenmand worden verwezen.

De troonsopvolging in ballingschap wordt vanaf 1924 geclaimd door de derde in lijn van opvolging Cyril. In 1938 sterft hij en wordt opgevolgd door zijn zoon Vladimir. Nadat deze in 1992 is gestorven ontstaat er onenigheid over de opvolging, waardoor er sindsdien twee kandidaten zijn; Maria Vladimirovna en Nikolaj, die beiden op basis van de huisregels van de Romanovs claimen de rechtmatige troonsopvolg(st)er te zijn.

Op 14 augustus 2000 worden Nicolaas, zijn vrouw en kinderen door de Russisch-orthodoxe Kerk tot strastoterpets verklaard, nadat de Russisch-orthodoxe Kerk in het buitenland dit al in 1978 heeft gedaan. Zijn feestdag is op 4 juli.

Op 1 oktober 2008 verleent het Russische hooggerechtshof eerherstel aan Nicolaas II en zijn familie. Zij worden aangemerkt als slachtoffers van politieke onderdrukking nadat dit jarenlang geweigerd is.

↑ Top

Referenties/bronnen:
1.Wikipedia.
2. Nieuwsuitzending EuroNews 24 augustus 2007, 22.45u
3. Laatste kinderen Russische tsaar gevonden, NU.nl, 1 mei 2008

- - - - - - - - - -

Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten

voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen...

geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres.

Hoogeveen, 3 sept 2009
Verhaal: © Harm Hillinga.